Maak spitsreizen dan ook voor studenten duurder
Studenten reizen massaal in de spits, ook als zij niet naar college hoeven, schrijft André de Vos. Logisch, want voor hen is dat niet duurder.
‘Korting tijdens de drukke middagspits is niet meer van deze tijd”, schreef NS-directeur Tjalling Smit dinsdag in het persbericht waarin NS aankondigde het abonnementenaanbod te vereenvoudigen. Lees: duurder te maken, met name voor de vaste klanten met een kortingskaart.
Het is niet meer dan logisch dat reizen op drukke momenten meer kost dan daarbuiten. Verdeling van schaars goed, nietwaar. En in het openbaar vervoer is elke extra spitsreiziger duur, omdat het benodigde extra personeel en het materieel buiten de spits stilstaan.
Des te opmerkelijker dat voor een groot deel van de reizigers het onderscheid spits-dal helemaal niet geldt. In ochtend- en avondspits mogen studenten ‘vrij’ reizen als ze een weekkaart hebben – en dat hebben veruit de meesten, ruim 90 procent. En dus reízen ze ook massaal in de spits. Dat tikt aan, met 780.000 studenten met een ‘studentenreisproduct’. Ruim een kwart van de reizigerskilometers in de spits wordtafgelegd door studenten.
Studenten reizen natuurlijk niet gratis. Hun OV-studentenkaart kost ze 95 euro per maand. Het gevolg van een opportunistische ruil in de jaren negentig waarbij bezuinigingen op het onderwijs werden ingeruild voor recht op vervoer. Maar voor die 95 euro maakt het dus niet uit of ze in de spits reizen – als alle treinen overvol zitten – of daarbuiten. Uit onderzoek blijkt trouwens dat een op de vier studenten die nu in de spits reist, niet op weg is naar de studie.
De voor de hand liggende oplossing is om ook voor studenten de spits duurder te maken. Geef ze een jaarlijks reistegoed of een goedkopere OV-kaart die de hele week geldig is buiten de spits.
Maar dat ligt gevoelig in de politiek en in de openbaar vervoerssector. De OV-bedrijven van Nederland ontvangen per jaar zo’n 850 miljoen euro voor het studentenvervoer. In 2019 krijgt NS daarvan 463 miljoen. Het grootste deel van de groei van het ov in de afgelopen tien jaar is bovendien toe te schrijven aan studenten die meer zijn gaan reizen.
Studenten zijn, kortom, erg belangrijk voor het Nederlandse openbaar vervoer en de financiering ervan. Dat wordt een stuk minder als ze moeten betalen voor hun spitsvervoer. Dus dan liever de prijs omhoog voor de andere spitsreizigers, al dan niet met korting- of seniorenkaart.
De politiek is in dit dossier al sinds de invoering van de kaart de weg kwijt. Eerst een bezuiniging op het onderwijsbudget afkopen met gratis vervoer en vervolgens de studentenkaart steeds weer gebruiken als wisselgeld. Bijvoorbeeld voor het onvermogen om de idioot dure studentenhuisvesting in universiteitssteden aan te pakken.
Te goedkoop reizen is zo een recht geworden voor studenten, met als onbewezen argument dat ze dan later ook met het OV gaan reizen. Maar, eenmaal aan het werk, zullen ze wel gewoon moeten betalen per kilometer. En dan schrikken ze misschien wel zo dat ze toch maar in die leasebak stappen.
De commercieel directeur van NS kiest voor ‘newspeak’ bij een vervelende boodschap. We hebben meer aan een serieuze aanpak van het OV-spitsprobleem door een betere beprijzing. Voor alle reizigers, dus ook voor studenten.